AIAKS (Aiaks, Ajax, Aias) İliyada'da iki Aiaks vardır. Birisi küçük Aiaks olup Oileus'un oğludur ve Lokris'lilerin önderi olarak bilinir. Diğer Aiaks ise büyük Aiaks olup Telamon'un oğlu, Akhilleus'un amca çocuğu ve Salamis adasının kralıdır. Her ikisi de Akha ordusunda omuz omuza pekçok başarılar göstermişti. Oileus'un oğlu olan küçük Aiaks Akha ordusuna 40 kara yelkenli gemiyle katılmıştı. Onun askerleri diğerlerine hiç benzemezdi. Okçu ağırlıklı birliklerden oluşan bölüğü ok kullanmakta çok usta olup savaş alanından hep biraz mesafede dururlardı. Patroklos'un ölüsünü Truvalılardan kurtarmaya yardım etti. Patroklos'un ölüsü için yapılan araba yarışında Aiaks, İdomeneus ile kavga etti ve aralarını da Akhilleus düzeltti. Troya şehrinin düştüğü sırada Priamos'un kızı Kassandra Athena tapınağına sığınarak tanrıçanın heykeline sımsıkı sarılmış vaziyetteyken Aiaks kızı oradan çekip almak istedi. Dinsel töreleri hiçe sayarak bu işi başardı sonra da kızın ırzına geçti. Akha'lar bu günahı kendisine ödetmek için Aiaks'ı taşlamaya başladılar. Bu sefer kendisi Athena'nın tapınağına sığındı ve yardım diledi. Tanrıça yiğidi korudu ama cezası sonra geldi. Dönüş yolculuğu sırasında Akha'lar korkunç bir fırtınaya tutuldurlar ve Aiaks'ın gemisi battı. Poseidon yiğidi kurtardı ama bu kez Aiaks Athena'nın öfkesine karşın kurtulduğuna böbürlenmeye başladı. Athena, Zeus'tan aldığı bir yıldırımla onu öldürdü. Telamon oğlu büyük Aiaks ise Akha ordusuna 10 gemiyle katıldı. Akhilleus'tan sonraki en yiğit savaşçı olarak bilinirdi. Aiaks'ın savaşta ilginç kalkanıyla dikkat çeker. Korkunç olarak nitelenen bu kalkan 7 kat deri, bir kat tunçtan yapılmıştı. Savaş sırasında Hektor'un kargısı Aiaks'ın kalkanındaki 7 kat deriyi delip geçti son kattaki tunç kısımda kaldı. Hektor kalkanı delemeyeceğini anlayınca iri bir taşla kalkanın tam ortasına şiddetle vurdu. Aiaks daha büyük bir kaya ile Hektor'u başarısız bıraktı. Aiaks Hektor'u kovalayarak kaçırmakla bırakmadı pekçok Truva yiğidini de öldürdü. Saldırılarda hep en önde yer alırdı. Akhilleus'un Agamemnon yüzünden savaştan geri çekilmesini sert sözlerle kınadı. Aiaks'ın babası Telamon, Herakles'in en yakın arkadaşlarından biriydi. Telamon'un eşi Ertiboea hamileyken Herakles babası Zeus'a dua ederek sağlıklı bir çocuk olmasını istedi. Zeus duayı kabul edip çocuğun ileride iri yapılı olmasını sağlamıştı ve çocuk büyük Aiaks'tı. Yavaş konuşan ama iri, güçlü kuvvetli olan Aiaks, Akhilleus'tan sonraki gelmiş geçmiş en büyük savaşçılardan birisi olup Odysseus'tan hiç hoşlanmazdı. En yakın arkadaşı Akhilleus'un cesedinin başında kahramanca savaşmış, Odysseus Truvalı'ları oyalarken o da Akhilleus'u yunan kampına taşımıştı. Akhilleus'un ölümüne sebep olduğunu düşündüğünden kendine çok kızmıştı. Agamemnon ve Menelaos'a saldırmaya bile kalktı. Kendisine göre Akhilleus'un silahlarını ve zırhını yalnızca o hakediyordu. Silahlar ve zırh Odysseus'a verilince kızgınlığı daha da arttı ve Athena'nın da kendisini kandırmasıyla Akha ordusunu yoketmek için sığır sürüsüne saldırıp sürüyü telef etti. Kendine geldiğinde ise rezil olup kılıcının üzerine atlayarak kendisini öldürdü. Savaş bittikten sonra canlandırılıp (tıpkı Akhilleus gibi) Leuke adasında yaşamaya devam ettiği söylenir. Kaynaklar Mitoloji Sözlüğü. Azra ERHAT. Remzi Kitabevi, 5. Baskı, Eylül 1993. Büyük Fikir Kitapları Dizisi:18 Ortadoğu Mitolojisi, S.H. Hooke. Çeviri: Alaeddin SENEL. İMGE YAYINLARI: 20, Eylül 1993. Yunan Mitolojisi. Çeviri: M. Tahsin KOZANOĞLU. MİTOLOGYA YAYINLARI: 1, Aralık 1992. Mitologya, Edith Hamilton. Çeviri: Ülkü TAMER. VARLIK YAYINLARI, Sayı: 326. 1994 Mitoloji Sözlüğü, Pierre Grimal. SOSYAL YAYINLAR, 1997. Klasik Yunan Mitolojisi, Şefik Can. İnkılâp Yayınları 100 Soruda Mitologya. Behçet NECATİGİL. 1995 Meydan Larousse Ansiklopedisi Cousteau, Sea and Legends. Hayat Ansiklopedisi Theoi Project