1970'li
yıllar. Ben ilkokula gidiyorum. Evimizde bir pikap ve bir
sürü plak. O zamanlar birkaç tane de Barış Manço'nun
45'liği vardı. Bir tanesi eve ilk gelen plak olduğundan
daha çok dinlenirdi: Dağlar Dağlar. Neredeyse benimle
yaşıt bu parça, o yıllardan bu yana pek çok defa
çalındı durdu. 1990'larda Barış Manço'nun CD'lerini
biriktirmeye başladığımda artık elimde olmayan o eski
45'likleri dinlediğim eski günleri hatırlardım.
Gerçekten, bu sanatçının eserleri yıllar geçse dahi
güncelliğini koruyordu. Evimdeki 2000'lerde 500'ü geçik CD
arşivimdeki çok önemli bir kısmı da Barış Manço'nun
albümleri oluşturmakta idi. Sadece sanatçı değil, aynı
zamanda ülkemizin olabilecek en iyi şekilde bir
tanıtımcısı, elçisi, bir kültür adamı niteliği ile
yeri doldurulamayacak bir kayıbı oldu Türkiye'nin. Her
parmağında ayrı bir yüzüğü, uzun saçları, hızlı
konuşması ve her milletten insan ile kurduğu canayakın,
sıcak iletişim ile gönüllerimizdeki yeri apayrıydı
O'nun.
1980'li
yıllardı ve o zamanlar HEY isimli bir dergi çıkardı. Bir
sayısında O'nunla yapılan bir röportajda şöyle
demişti, bunu hiç unutmam:"Tam 2003 yılında
müziği bırakacağım". Sevgili Barış Manço 2003'ü
göremedi ama 1960'lardan itibaren müzikle içiçe olan bu
özgün ve yaratıcı sanatçımızın eserleri 2000'li
yıllarda da dinlenmeye devam edecek.
En az 20
yıllık bir şarkı olan Alla Beni Pulla Beni'de Barış
Manço'ya vokal olarak eşlik eden bayanın kim olduğunu ise
uzun yıllar merak etmiştim. Ama ne yazıktır ki bunu da
sanatçımızın ölümünden sonra hazırlanan ayrıntılı
ve duygu yüklü belgesellerden birisini izlerken öğrendim.
O bayan, Barış Manço'nun dayısının kızı, yeğeni
Deniz Tüney Aliefendioğlu imiş. Mançoloji isimli gelmiş geçmiş en
iyi 24 parçasının yeniden yorumu şeklinde piyasaya Mart
ayı ortalarında sürülmüş olan yeni albüm, Barış
Manço'nun müziğini sevenlere güzel bir hediye.
1995'in son
günlerinde Barış Manço, İbrahim Tatlıses ile yaptığı
bir sohbette, 1978 yılında yakalandığı karaciğer
kanserini nasıl yendiğini anlatıyordu:
"Hastalandığımda artık sürenin bittiğini ve
uzatmaların oynandığını düşünmüştüm. Yaşama
şansım yüzde 40'tı. O kötü günlerin uzun süre
etkisinde kaldım. O günden beri müzik çizgim değişti.
Şarkılarıma biraz daha eğlenceli, sevecen, esprili
yaklaşmaya ve hayatı daha çok sevmeye başladım."
Karaciğer
kanserini yendi Barış Manço, ardından erkeklerde nadiren
görülen meme kanserine yakalandı. Göğsündeki tümör
alınınca "Göğsümdeki Çin Seddini yok ettiler,
şimdi daha güçlüyüm" dedi. Ama hayatı boyunca
hastalıklar peşini bırakmadı. Sonunda düşmanlarından
birine yenik düştü. 1 Şubat saat 01:30 sularında Dr.
Siyami Ersek Göğüs Kalp ve Damar Cerrahisi Merkezi'nde
yaşamını yitirdi.
Başhekim
Doç.Dr. Azmi Özler, "Barış Manço'nun solunum ve
kalp durması tanısı ile vefat ettiğini bilgilerinize
sunuyoruz" dedi. Hastaneye bir kaç saat önce 23:30
sıralarında 122 acil servis ambülansı ile getirilen
Barış Manço'nun, acil serviste görevli uzman ve
asistanlar tarafından hemen kontrole alındığı
belirtildi: "Bütün uğraşlarımıza rağmen Manço,
kalbini çalıştırmak için geçici olarak takılan pile,
dışarıdan yapılan masajlar ve verilen ilaçlara rağmen
kurtarılamayarak vefat etti. Geçmişte kalbi ve tansiyonu
ile ilgili problemler yaşayan Manço'nun kessin ölüm
nedeni şudur demek çok zor. Bu nedenle solunum ve kalp
durması tanısı ile vefat ettiğini şimdilik bilgilerinize
sunuyoruz."
Manço'nun
ölümünü duyan hayranları önce merkezin, sabah Moda'daki
evinin önünde toplandı. Gözyaşları arasında bahçe
duvarının parmaklıklarına kırmızı karanfiller ve
üzerinde "Sen Ölmedin, Kalbimizdesin" yazılı
bir çelenk bıraktılar. Sanatçının evine çiçek ve
ziyaret günlerce sürdü.
10 Ocak 1943
Pazar günü doğan büyük sanatçımız yine bir Pazar
günü, 1 Şubat 1999 Pazar günü öldü. Manço tıpkı bir
zamanlar dillerden düşmeyen "Seher Vakti"
şarkısındaki yar'i gibi bir kış günü son uykuya
daldı, uyanamadı.
31 Ocak Pazar gecesi geçirdiği
bir kalp krizi sonucunda kaybettiğimiz Barış Manço'nun
Türk Bayrağı'na sarılı naaşı, Dr. Siyami Ersek
Göğüs Kalp ve Damar Cerrahisi Merkezi'nden, 2 Şubat
gecesi Moda'daki Yusuf Kamil Koç sokakta 30 yıldır
oturduğu evine getirildikten sonra aralıksız olarak sabaha
kadar vatandaşlar ve sanatçı dostları ve hayranlarının
ziyarete geldiler. Bu sırada uzun kuyruklar oluştu ve
sırada bekleyenler Barış Manço'nun şarkılarını
söylediler. Gençlerden bazıları gitar çaldılar, onun
şarkılarını söylediler. Manço'nun sera olarak
kullanılan avludaki katafalkta bulunan tabutu önünden
sabahın ilk ışıklarına kadar binlerce kişi gelip
geçti. Bu sırada açılan ziyaret defterine de üzgün
hayranları ve sevenleri o anki duygularını yazıp
imzaladılar.
3 Şubat Saat
8:45'te tabut evden çıkartıldı. Kadıköy Belediye
Başkanı Selami Öztürk burada bir konuşma yaptı. Saat
9:00'da okunan Fatiha'dan sonra imam tarafından
"helallık" alındı ve dualar okundu. Saat 9:05'te
naaş, cenaze arabasında kondu. Bu sırada Barış
Manço'nun "Unutma ki dünya fani/Veren Allah alır
canı/Ben nasıl unuturum seni/Can bedenden çıkmayınca"
sözlerinin yer aldığı şarkısı hopörlerden çalındı.
Şarkıya sevenleri de gözyaşları içinde eşlik etti.
Hayranları "Türkiye seninle gurur duyuyor" diye
slogan attılar. Eşi Leyla Manço ve oğulları Rolls Royce
marka antika otomobille korteji takip ettiler. Törenin
yapılacağı AKM kapıları saat 09:15'te açıldı.
Onbinlerce seveni tarafından evinden alınan naaş,
alkışlar ve çiçeklerle saat 10:00 civarında Taksim
Atatürk Kültür Merkezi'ndeki büyük salona getirildi.
Tören mangasının omuzlarında AKM'ne alınan Manço'nun
cenazesini eşi Lale Manço ile oğulları Doğukan ile
Batıkan karşıladı. Dakikalarca ayakta alkışlandıktan
sonra İstanbul Valisi, bakanlar ve siyasilerin bulunduğu
salonda konuşmacılar tüm Türki'yeyi yasa boğan
sanatçımız Barış Manço hakkında konuştular. Salona
sığamayan daha binlerce kişi AKM'nin önünde birikti.
AKM'de açılan diğer anı defterini binlerce kişi
imzaladı. AKM dışında "Dağlar Dağlar",
Gülpembe" gibi Manço klasiklerini seslendiren
vatandaşların ellerinde "Milletin sanatçısı",
"Müsaadenizle sıra bana geldi çocuklar-Barış
Abiniz", "Dünya'nın diğer ucundan Tayland'tan
geliyoruz, Barış Abi seni bizde çok seviyoruz-Tayland'lı
Barışseverler", Barış Çelebi, Azeri halkı sizi
unutmayacak-Azeri öğrencileri", Artık hiç süt
içmeyeceğiz, çünkü sen yoksun-Adam olmayacak
çocuklar" yazılı pankartlar dikkat çekti. AKM'deki
törene Barış Manço'nun ailesi ve dostlarının yanısıra
Cumhurbaşkanı'nı temsilen İstanbul Valisi Erol Çakır
ile siyasetçiler, sanatçılar ve Japonya'nın İstanbul
Başkonsolosu Tomohiro İşido katıldı. Siyaset
liderlerinden Ecevit, Baykal, Yilmaz ve Ciller törene
katılmadılar. Burada tabuta Cumhurbaşkanlığı forsu ve
Galatasaray bayrağı sarıldı. Ayakta durmakta zorluk
çeken Leyla Manço'ya yakınları koluna girerek yardımcı
oldu. Manço'yu ve yaptığı çalışmaları tanıtan filmde
ise salondan yükselen hıçkırıklar eşlik etti. Töreni
sunan Halit Kıvanç, "Barış'ı hep sahne için anons
ettim. Bugün benim için hayatımın en zor sunuşlarından
birisi olacak. 70 yaşındaki Halit Ağabeyi'ni bırakıp
nereye gittin Barış!" dedi. Törende Kültür Bakanı
İstemihan Talay ve Turizm Bakanı Ahmet Tan da birer
konuşma yaptılar. Manço'nun sanatçı arkadaşları da
gözyaşları içinde konuşma yaptılar. Daha sonra Halit
Kıvanç "Türkiye, Barış Manço ile gerçekten gurur
duyuyor. Güle Güle Barış Manço demiyorum, kalbimize
hoşgeldin Barış Manço diyorum" dedi. Toplantı
ayakta alkışlarla son bulduktan sonra "Dağlar
Dağlar" ve "Gülpembe" şarkıları
eşliğinde omuzlara alınan tabut, Levent Camii'ne
götürülmek üzere 11:20'de yola çıkarıldı. Kayseri'nin
Gesi Beldesi'nden getirilen toprak, bir torba ile
sanatçının tabutunun üzerine kondu.
Caddelerde
biriken vatandaşlar Türk Bayrağına sarılı tabuta
karanfiller attılar, tekbir ve alkışlar arasında Levent
Camii'ne yaklaşıldı.. Manço'nun caddeleri dolduran
dostları, devlet töreni yapılan Atatürk Kültür
Merkezi'ne ve Levent Camii'ne sığmadı. Levent Camii'nde
ise sabahın erken saatlerinden itibaren vatandaşlar
birikmeye başladılar. Sanatçının Türk bayrağı ile
sarı-kırmızılı Galatasaray bayrağına sarılı tabutunu
caminin girişine kadar polislerden oluşan tören mangası
taşıdı. Daha sonra da vatandaşlar taşıdı. Barış
Manço'nun naaşı saat tam 11:40'ta camiye getirildi. Cami
avlusunda çok sayıda çelenk dikkati çekti. Levent
Camii'ndeki öğle namazına çok sayıda vatandaş,
bakanlar, siyasiler ve sanatçılar katıldı. Camideki
törene İstanbul Büyükşehir Başkanı Ali Müfit Gürtuna
ve Fethullah Gülen birlikte geldi. Camiye sığamayan
vatandaşlar arasında fenalık geçirenler oldu. Okan
Bayülgen ve bazı sanatçılar izdiham nedeni ile polis
barikatını aşıp camiye giremediler. Namazda saf tutma
sırasında büyük kargaşa yaşandı. Namazdan sonra,
alkış ve tekbir sesleri birbirine karışırken naaş
cenaze arabasına kondu ve defin edileceği yer olan
Kanlıca'daki Mihrimah Mezarlığı'na doğru bando
eşliğinde yola çıktı. Korteje katılan çok sayıdaki
vatandaşlar cenazeye çiçekler atarak, maniler ve Barış
Manço'nun şarkılarının sözlerini yazdıkları
kartonlarla katıldılar. Kortej yürürken Manço'nun
şarkıları çalındı ve söylendi. Kortej Fatih Sultan
Mehmet Köprüsü'ne kadar eşlik etti.
Cenazenin
gömüleceği yere erkenden gelen bazı hayranları da usta
sanatçının cenazesi mezarlığa gelmeden önce burada
biriktiler ve gözyaşı döktüler. Kanlıca'daki Mihrimah
Sultan Korusu içerisinde yer alan Mihrimah Sultan
Mezarlığı'na getirilen naaş, yine çok sayıda
vatandaşın sevgi gösterileri ve katılımı ile son
dinlenme yerine yavaşça getirildi ve daha sonra toprağa
verildi. Bu sırada Manço'nun büyük oğlu Doğukan
fenalık geçirdi.
Aynı gün
İstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nda seans Barış Manço
için bir dakikalık saygı duruşu yapıldıktan sonra
başlatıldı. Bankalararası piyasanın bilgisayar
ekranlarında gün boyu Manço'nun şarkılarından dizeler
geçti. Internet'teki bazı siteler karardı. Mail
trafiğinde, Barış Manço'nun kaybı ile üzüntüye
boğulan hayranları gönderdikleri maillerde
şarkılarından dizeler sıraladılar. Dünya'daki en
büyük haber ajanslarından AFP, AP, REUTERS, Barış
Manço'nun cenaze töreni haberini "Onbinlerce Türk
Barış Manço ile vedalaşmak için yollara döküldü"
diye duyurdu. Müzik marketlerde Barış Manço'nun kaset ve
CD'leri birkaç günde tüketildi. Birçok belediye başkanı
Manço'nun ölümü ile harekete geçti. Ankara'nın
Keçiören Belediyesi bir parka Barış Manço adının
verileceğini açıkladı. İzmir Büyükşehir Belediyesi de
İnciraltı'nda kurulacak Çocuk Kenti'ne onun adını
vereceğini bildirdi. Bursa'nın Yıldırım Belediye Meclisi
ise Mimar Sinan Mahallesi'nde yapımı süren kültür
merkezine Barış Manço adının verilmesini oybirliği ile
kabul etti. Manço'nun Mevlidi 13 Mart 1999 Cumartesi günü
okundu.
Barış
Manço 10 Ocak 1943'te doğdu. Doğumundan ölümüne
Moda'lı idi ve de Galatasaraylı idi. Fransa'dan
şövalyelik nişanı almış, evinde yurt içi ve yurt
dışından olmak üzere yüzlerce ödül kazanmış gerçek
bir sanatçımız, kültür elçimiz, Barış Çelebi'miz,
yeri doldurulamaz müzikçimizdi. Onu 7'den 77'ye herkes
sevdi, o kadar sevdi ki onun kaybından duyulan üzüntü ile
tüm Türkiye yasa boğuldu. 40 yıl boyunca kalitesini
korumayı başarmış gerçek bir sanatçıya verdiği
değerin farkını ortaya koydu. Son 4 günde önemli
şirketlerin telefon santrallerinde, tüm radyolarda, lüks
mağaza ve büyük alışveriş merkezlerinde Manço'nun
şarkılarının çalınması da gerçek sanatçı farkının
bir başka kanıtı oldu. Yurt dışında uzun süre
kalmış, yurt dışındaki bir çok kültür ile
tanışmış bu değerli insanımızın gönlü hep
Türkiye'de, Türk insanı ile idi.
7'den 77'e
kalplerimize hoşgeldin Barış Manço...
Rahat Uyu
Başarıları:
1991 Türkiye Cumhuriyeti (Devlet Sanatçısı)
1991 Hacettepe Üniversitesi (Onursal Doktora)
1991 Japonya, Soka Üniversitesi (Uluslararası Kültür ve
Barış Ödülü)
1991 Japonya (Barış Ödülü)
1992 Belçika Krallığı (Leopold II Şövalyesi Nişanı)
1992 Fransa, Fransız Kültür Bakanlığı (Edebiyat ve
Sanat Şövalyesi Nişanı)
1995 Türkmenistan Cumhurbaşkanlığı (Türkmen
Vatandaşlığı Aşkabat)
1995 Türkiye, Pamukkale Üniversitesi (Onursal Doktora)
1995 Japonya (Min-Of Vakfı Yüksek Şeref Madalyası)
